De oudste bewaarde locomotief van België, de “Pays de Waes” (Land van Waas)
verlaat zaterdag 22 maart het oude spoorwegmuseum van Brussel-Noord waar ze
bijna 60 jaar verbleef. Ze verhuist naar Train World, het uitstalraam voor de
spoorwegen van gisteren, vandaag en morgen, dat in aanbouw is. De verhuis is
bijzonder, want om de locomotief uit de oude tentoonstellingsruimte te kunnen halen,
moest een muur van het stationsgebouw worden opengebroken.
De locomotief Pays de Waes is het oudste stuk in de collectie van de NMBS. Ze is zelfs de
oudste bewaarde locomotief op het Europese vasteland. Het is een directe getuige van de
beginperiode van de spoorwegen. Ze werd ontworpen door ingenieur Gustave de Ridder en
in 1845 in dienst genomen op de smalspoorlijn (spoorbreedte van 1,145 m) Antwerpen -
Gent, via Sint-Niklaas en Lokeren. Dit was de eerste lijn die in privé-concessie werd
gegeven, in 1842. De Pays de Waes zal zowat 50 jaar dienst doen op deze lijn. Wanneer de
Staat de uitbating ervan overneemt in 1896, wordt de spoorlijn op de standaardbreedte van
1,435 gebracht. Het betekent het einde voor de negen identieke locomotieven uit dezelfde
periode. Enkel de Pays de Waes ontsnapt aan de sloop.
De locomotief verschijnt op de wereldtentoonstelling van 1913 in Gent als deel van de
retrospectieve van het materieel van de Staat. Ze is ook aanwezig op een tentoonstelling in
1925 ter ere van de honderdste verjaardag van de spoorweg in Darlington (Groot-Brittannië).
In 1958 wordt ze ondergebracht in het voormalige spoorwegmuseum in het station Brussel-
Noord. En nu gaat de locomotief, samen met verschillende andere prestigieuze stukken uit
de collectie historisch spoorwegmaterieel van de NMBS, deel uitmaken van Train World.
Train World, het uitstalraam van de spoorwegen van gisteren, vandaag en morgen, wil een
echt belevingscentrum over de spoorwegen zijn, veel meer dan een museum. Door het
beste uit haar collectie op een enkele, gemakkelijk toegankelijke plaats bijeen te brengen,
kan de NMBS de vrijgekomen ruimte in het station Brussel-Noord beter benutten. Die zal
worden ingericht met concessies en andere diensten, zodat de stationsbezoekers er hun tijd
op een nuttige en aangename manier kunnen invullen.
Omdat de Pays de Waes ingesloten zit in het Noordstation, moest een deel van de muur van
perron 1 worden opengebroken om de verhuis vanuit het oude museum naar haar nieuwe
onderkomen mogelijk te maken. De locomotief moet hiervoor ook gedeeltelijk worden
ontmanteld. De verhuis zal spectaculaire proporties aannemen op het ogenblik dat spoorwegkranen
het 13,5 ton zware gevaarte uit de tentoonstellingsruimte takelen en het op een
spoorwegwagen plaatsen. De sporen 1 en 2 van Brussel-Noord, die naast het oude museum
liggen, zullen voor de duur van de werkzaamheden buiten dienst worden gesteld. Het
publiek zal de hele verhuisoperatie van op de eerste rij kunnen meemaken vanaf perron 2.
Spektakel verzekerd!
De locomotief zal daarna via het spoor van Brussel-Noord naar het atelier van Schaarbeek
worden vervoerd. Maandag wordt ze via de weg naar de site van Train World gebracht, waar
ze een nieuwe thuis krijgt. Door de omvang van de verschillende machines en de inrichting
van het gebouw, is het inderdaad nodig om de Pays de Waes en het andere rollend
materieel te installeren vooraleer de muren van hal 1 worden dichtgemaakt. Dan pas kan
ook de bouw van de overige expositieruimtes worden verdergezet. Hal 1 zal het verhaal van
de evolutie van stoomtractie tussen 1835 en de Eerste Wereldoorlog vertellen, aan de hand
van verschillende representatieve stukken rollend materieel. Train World gaat open voor het
publiek in de loop van volgend jaar.
